نذر از دید اهل سنت
عبدالکریم بن محمد رافعی شافعی (۵۵۷- ۶۲۳ هـ. ق)
رافعی نذر برای قبور انبیاء و علما را از باب صدقه از طرف اموات دانسته و معتقد است علما صدقه دادن از طرف اموات را جایز می دانند. وی در ادامه به مورد جدیدی از نذرهای مسلمانان برای قبور علما اشاره می کند و می نویسد: آنچه توسط مسلمانان برای قبر یکی از علما در گرگان نذر می شود نیز از باب صدقه از طرف اموات و هدیه کردن ثواب آن به روح اموات است. پول ها و اجناسی که مسلمانان برای قبر این عالم نذر می کنند طبق اقتضای عرف، در میان عده ای خاص تقسیم می شود.[۱] داوود بن سلیمان بغدادی خالدی نقشبندی (۱۲۲۲-۱۲۹۹ ه.ق)
خالدی پس از نقل دو روایت سنن ابی داوود[۲] ابن تیمیه وهابیان و تمامی تحریم کنندگان نذر برای انبیاء و علما و قبول آنان را خوارج معرفی می کند و می نویسد: خوارج با استناد به این دو روایت و با ایمان گمان و پندار که انبیاء وصالحان بت هستند، معتقدند نذر برای اماکن انبیاء و صالحان جایز نیست. وهابیان از روی گمراهی چنین خرافاتی را می گویند و با بت نامیدن انبیاء واولیای الهی به آنان جسارت می کنند. بت نامیدن انبیاء و اولیای الهی وباطل دانستن نذر برای اماکن آنان نهایت تحقیر انبیاء و صالحان است. کسانی که پیامبران الهی را صریحا یا با کنایه تحقیر و تنقیص کنند، کافر هستند وطبق فتاوی برخی فقها، توبه آنان نیز پذیرفته نمی شود. وهابیان به خاطر نادانی و جهلشان خوار و ذلیل شده اند و توسل به انبیاء الهی را عبادت و پرستش انان می نامند و انبیاء را بت می خوانند. مسلمان به جهالت و نادانی وهابیت و سخنان گمراهاشان توجه نکنند.[۳]
[۱] ذرک الرافعی نقلاً عن صاحب التهذیب و غیره أنه لو نذر أن تصدق بکذا علی أهل بد عینه،یجب أن یتصدق به علیهم. قال:و من هذا القبیل ما ینذر بعثه إلفی القبر المعروف بجرجان، فإن ما یجتمع منه علی ما یحکی یقسم علی جماعه معلومین و هذا محمول علی أن العرزف اقتضی ذلک،فنزل النذر علیه،و لا شک أنه إذا کان عرف حمل علیه و إن لم یکن عرف فیظهر أن یجری فیه خلاف وجهین: أحدهما لا یصح النذر، لأنه لم یشهد له الشرع بخلاف الکعبه و الحجره الشریفه و الثانی یصح اذا کان مشهوراً بالخیر و علی هذا ینبغی أن یصرف فی مصالحه الخاصه به و لا یتعداها. و استقرب السبکی بطلان النذر فی صوره عدم العرف هناک للصرف. علی بن عبدالکافی سبکی، فتاوی السبکی:ج۱ صض ۲۸۴ ،تنزل اسکینه علی قنادیل المدینه، فصل‌الکعبه وا لحجره و علامه امینی، الغذیر فی الکتاب وا لسنه و الأب: ج ۵، ص ۲۶۲، زیاره المشاهد الشرفهه، الحث علی زیاره القبور، النذور لأهل القبور. [۲] نذر رجل الرافعی علی عهد رسول الله (ص) أن ینحر إبلا ببوانه فأتی النبی (ص)، فقال: إنی نذرت ان أنحر إبلا ببوانه. فقال النبی (ص) هل کان فیها و ثن من
أو ثان الجاهلیه یعبد؟ قالوا: لا. هل کان فیها عید من أعیادهم؟ قالوا: لا. قال رسول الله (ص):أوف بنذرک، فإنه لا وفاء لنذر فی معصیه الله و لا فیما لا یملک ابن آدم. ابو داوود سجستانی سنن ابی داوود: ج ۳ص ۲۳۸، کتاب الأیمان والنذور، باب ما یؤمر به من الوفاء بالنذر، ح ۳۳۱۳٫ و عن میمونه‌بنت کردم قالت: خرجت مع أبی فی حجه رسول الله (ص) .. فقال (أبی):یا رسول الله ! إنی نذرت إن ولد لی ولد ذکر أن أنحر علی رأس وانه فی عقبه من الثنایا عده من الغنم. قال:لا أعلم إلّا أنّها قالت خمسین، فقال رسول الله (ص):هل بها من الأوثان شیء؟ قال: لا. قال: فأوف بما نذرت به الله. قالت فجمعها، فجعل یذبحها، فانقلتت منها شاه. فطلبها و هو یقول: اللهم! أوف عنّی نذری، فظفرها ، فذبحها. همان، ح ۳۳۱۴ [۳] قال الخادلی فی صلح الإخوان ص ۱۰۹ بعد ذکر حدیثی أبی داوود:و أما استدلال الخوارج بهذا الحدیث علی عدم جواز النذر فی أماکن الأنبیاء زاعمین أن الأنبیاء و اصالحین أوثان و العیاذ بالله و أعیاد من أعیاد الجاهلیه فهو من ضلالهم و خرافاتهم و تجاسرهم علی أنبیاء الله و أولیاء حتی سموهم أوثاناً‌وهذا غایه التحقیر لهم خصوصاً الأنبیاء . فإن من انتقصهم و لو بالکنایه یکفر و لا تقبل توبته فی بعض الأقوال و هؤلاء المخذلون بجهلهم یسمون التوسل بهم عباده و یسمونهم أوثاناً، فلا عبره بجهاله هؤلاء و ضلالاتهم. علامه امینی، الغدیر فی الکتاب و السنه و الأدب: ج ۵، ص ۲۶۴-۲۶۵ زیاره المشاهد المشرفه، الحث علی زیاره القبور، النذور لإهل القبور ، به نقل از خالدی در صلح الاخوان:ص ۱۰۹
